Polonya Sinemasında Oryantalizm

Polonya sinemasında yakın zamana kadar Ortadoğu ve Doğu Asya kültürleri göz ardı ediliyordu. Temelini Ortadoğu’dan alan hareketlerle ilgili son gelişmeler bu bakış açısını değiştirdi. Pera Film’in Polonya Sinemasında Oryantalizm programı kapsamındaki üç biyografik film Doğu kavramına taze bir bakış sunuyor.

Papusza (2013), kaybedilmiş haklar, kaybedilmiş yakınlık ve toplumun ona uyum sağlamayanları yabancılaştırması üzerine bir romantik trajedi, aynı zamanda asıl kaybedenin toplumun kendisi olduğunun ve bu kaybın Avrupa’nın sosyal anatomisi için en anlama geldiğinin altını da çiziyor. Papusza adıyla da bilinen Roman şair Bronisława Wajs (1908-1987) Polonya’da efsaneleşmiş bir isim. Film, alışılagelmiş bir biyografik yapıt olmanın ötesinde bu yetenekli kadının kaderini ve onun etnik geçmişini modern tarih bağlamında ortaya koyuyor. Kullanılan siyah-beyaz fotoğraflar, Romenlerin II. Dünya Savaşı öncesi ve onun hemen sonrasında seyahat ettikleri bölgelere şiirsel ve yalın bir biçimde tanıklık ediyor. Film aynı zamanda değer verdikleri geleneklerin gittikçe silinmesine ve göçebe varoluşlarını terk etmeye zorlandıktan sonra yaşadıkları fiziksel ve ruhani yoksunluğa da değiniyor. Her ne kadar Papusza, hayatının farklı evrelerindeyken hikayenin odağı olmaya devam etse de, filmin ancak son yarısında parçalar bir araya getirilip bütünlüklü bir resim elde edilebiliyor.

Adrian Panek’in Daas (2011) adlı filmi, kendini mesih ilan eden Sabbatai Zevi’nin reankarne olmuş hali ve kutsal kitaplarda İbranilerin atası olarak geçen Yakup olduğunu iddia eden Musevi lider Jakub Frank’in hikayesine odaklanıyor. 18. yüzyılda yaşamış bir gizemci olan Frank, yalnızca şöhret kazanmakla kalmamış, dilencilerden krallara insanların kalplerine şüphe tohumlarını yerleştirmişti. Daas onun gücüne, fakat aynı zamanda önlenemez yenilgisinin kaynaklarına eğiliyor.

Piotr Trzaskalski tarafından yönetilen Usta (2006) (The Master) kurgusal ve daha da arketipik bir biyografik film. Andrei Tarkovsky’ye göndermelerde bulunarak Asya’nın ruhaniliğinin ve doğu dinlerinin etkisine dair bir örnek sunuyor. Filmin temposu yavaş, karakterler derinlikli ve mükemmel bir sinematografiye sahip.

Gösterim Programı:

5 Aralık Cuma

19.00 – Daas

6 Aralık Cumartesi

19.00 – Papusza

12 Aralık Cuma

19.00 – Usta

17 Aralık Çarşamba

19.00 – Daas

21 Aralık Pazar

14.00 – Usta

26 Aralık Cuma

19.00 – Papusza