İstanbul Modern'de Müze Filmleri

İstanbul Modern Sinema, her yıl 18 Mayıs’ta kutlanan Uluslararası Müzeler Günü dolayısıyla müzelerin sahne olarak ele alındığı filmlerden bir seçki sunuyor. 14-23 Mayıs tarihleri arasında gösterime sunulacak programda yer alan filmlerden biri, son dönem Rus sinemasının en özgün yönetmenlerinden Aleksander Sokurov imzalı “Rus Hazine Sandığı”. Şu anda devasa bir müze olan ama bir zamanlar çarların Kış Sarayı olarak kullandığı St. Petersburg'daki Ermitaj Müzesi’nin görkemli salon ve galerilerinde dolaşan film, izleyiciyi zaman ve uzam ötesi bir gezintiye çıkarıyor.

Matthew Akers ve Jeff Dupre’nin yönettiği “Marina Abramovic: Sanatçı Aramızda”,  sanatçının gerçekleştirdiği performanslardan kesitler sunarak, film ile aynı adı taşıyan performansının hazırlık sürecini sunan bir belgesel.  2006 yapımı  “Europa’ya Tecavüz” başlıklı belgesel ise, II. Dünya Savaşı sırasında Nazilerin işgal ettikleri ülkelerden çaldıkları sanat eserlerinin hikayesini anlatırken, halen binlerce kayıp sanat eseri olduğunu anımsatıyor. Seçkide yer alan bir diğer film ise Jules Dassin’in 1964 tarihli filmi “Topkapı”. Başrollerinde Melina Mercouri ve Peter Ustinov’un oynadığı filmde, uluslararası bir hırsız çetesi Topkapı Sarayı Müzesi'nden kıymetli bir hançeri çalmak üzere bir soygun planı geliştirir. Jem Cohen’in yönettiği ve aynı zamanda programın adını da taşıyan “Ziyaret Saatleri” belgeseli ise 1891 yılından bu yana sanatseverlere hizmet veren Viyana Sanat Tarihi Müzesi’ni konu alıyor.  2014 tarihli, Oeke Hoogendijk’in yönetttiği  “Yeni Rijks Müzesi” belgeseli de dünyanın en seçkin müzelerinden biri olan Amsterdam’daki Rijks Müzesi’ndeki renovasyonun perde arkasını konu alıyor.

EUROPA’YA TECAVÜZ / THE RAPE OF EUROPA, 2006

ABD | Blu-ray, Renkli, 117’| İnglizce, Rusça, Lehçe, Almanca, Fransızca, İtalyanca

Yönetmenler: Richard Berge, Bonni Cohen, Nicole Newnham

II. Dünya Savaşı sırasında Nazilerin işgal ettikleri ülkelerden çaldıkları sanat eserlerinin hikayesini anlatan göz açıcı bir belgesel. Avrupa’da bilinen tüm sanat eserlerinin neredeyse 5’te 1’inin yani milyonlarca eserin naziler tarafından ele geçirildiğini belirten yapımda, Klimt’in çalınan “Altın Portre”sinin modeli Adele Bloch-Bauer’den eski “Monuments Men” görevlilerine çeşitli kişilerle de röportajlara yer veriliyor. Yönetmenler, işgal edilen her bir ülkeyi teker teker ele alarak, savaş sırasında her bir ülkenin sanat mirasını korumak için ne gibi önlemler aldıklarını gözler önüne seriyor. Halen binlerce kayıp sanat eseri olduğunu hatırlatan bu belgesel, gözardı edilen bir konuyu ele alırken, savaşın silinemeyen izlerini de hatırlatıyor.

MARINA ABRAMOVİC: SANATÇI ARAMIZDA/ MARINA ABRAMOVIC: THE ARTIST IS PRESENT, 2012

ABD | Blu-ray, Renkli, 106’| İngilizce

Yönetmenler: Matthew Akers, Jeff Dupre

Yaklaşık kırk yıldır kendi bedenini bir araç olarak kullanıp, meydan okuyan, şok eden ve düşündüren performanslar sergileyerek sanatı yeniden tanımlayan Marina Abramovic, bu kez de film ile aynı adı taşıyan performansı için hazırlanıyor. Bu hazırlık sürecini, sanatçının geçmişte gerçekleştirdiği performanslardan da kesitler sunarak akıcı bir dille anlatan belgesel aynı zamanda performans sanatının doğasını ve geçerliliğini de sorguluyor. Marina’nın, New York, MoMA’da bir sandalyede hareketsiz olarak 736 saat boyunca oturduğu performansını da içeren gösterisinin üç aylık dönemine şahit oluyoruz.

RUS HAZİNE SANDIĞI / RUSSKIY KOVCHEG, 2002

Rusya, Almanya, Japonya, Kanada, Finlandiya, Danimarka| Blu-ray, Renkli, 99’ | Rusça, Farsça

Yönetmen: Aleksandr Sokurov

Oyuncular: Sergey Dreyden, Aleksandra Kulikova, Leonid Mozgovoy, Mariya Kuznetsova

Rusya'nın 19. yüzyıldaki ünlü bir anlatısının yazarı Marquis de Custine ve hayli şüpheci ve görünmez olan yönetmenin rehberliğinde Ermitaj Müzesi’nde bir zaman yolculuğuna çıkıyoruz. Pedro ve kızı Katerina'nın devrinden Romanov'ların 1913’teki sonuna kadar uzanan, bir dizi olaya şahit oluyoruz. Müze içinde süzülerek dolaşan kamera sayesinde kesintisiz akan bir plandan oluşan bu etkileyici filmde Rus sanat tarihi ve St. Petersburg’un tarihinde bir gezintiye çıkıyoruz. Sokurov, burada adeta tek bir nefeste zamanın akışını yansıtma isteğini hakkıyla yerine getiriyor ve II. Nikolas’tan Muhteşem Peter’a kadar Rus Monarşisinin birçok ismini gözetlendiklerinden habersiz gözler önüne seriyor.

TOPKAPI, 1964

ABD | 35mm, Renkli, 120’ |İngilizce, Fransızca, Türkçe

Yönetmen: Jules Dassin

Oyuncular: Peter Ustinov, Maximilian Schell, Robert Morley

Peter Ustinov’a “en iyi yardımcı oyuncu” Oscar’ını getiren Jules Dassin imzalı film, tüm zamanların en iyi polisiyelerinden biri kabul ediliyor. İstanbul’un Topkapı Müzesi’nden 2. Mehmet’in zümrütlü hançerini çalmaya kalkışan beş hırsızın hikayesini anlatan filmin soygun sahnesi hem hırsızlar hem de yönetmenlik açısından bir nevi başyapıt olarak nitelendirilebilir. Dış mekân çekimlerinin tamamının İstanbul'da gerçekleştirildiği bu eğlenceli film, uluslararası bir hırsızlık çetesinin silah kaçakçısı ve suikastçı olduklarını düşünen Türk polisi ile aralarındaki kedi fare oyununu konu alıyor.

ULUSAL MÜZE / NATIONAL GALLERY, 2014

Fransa, ABD, Birleşik Krallık | DCP, Renkli, 180’ | İngilizce

Yönetmen: Frederick Wiseman

Frederick Wiseman’ın Ulusal Müze’si, Londra’daki aynı adlı müzenin sınırları içinde geçiyor. Film izleyiciyi bu Londra kurumunun perde arkasında bir yolculuğa çıkartıyor. Filmde müzede bulunan, Orta Çağ’dan 19. yüzyıla kadar uzanan zaman yelpazesinden batının başyapıtlarının kalbine bir yolculuk yapıyoruz. “Ulusal Müze” bir mekânın portresi olduğu kadar, bir kurumun işleyişi ve dünya ile olan ilişkisini, çalışanlarını, ziyaretçilerini ve eserlerini de ortaya koyan bir belgesel. Aralıksız devam eden bu başdöndürücü aynalar dünyasında, film, eserleri, eserler ise filmi seyrediyor. Wiseman, neredeyse 200 yıldır varolan bu müzeye kapsamlı bir bakış atıyor.

YENİ RİJKS MÜZESİ / HET NIEUWE RIJKSMUSEUM – DE FILM, 2014

Hollanda | DCP, Renkli, 120’|Hollandaca, İngilizce, Fransızca

Yönetmen: Oeke Hoogendijk

Dünyanın en seçkin müzelerinden biri olan Amsterdam’daki Rijks Müzesi’ndeki renovasyonunun perde arkasını konu alan etkileyici bir belgesel. 1800 yılında kurulmuş olan ve Rembrandt’dan Vermeer’a batı sanat tarihinin başyapıtlarına ev sahipliği yapan müzenin yeniden yapılanması sırasında direktörler, küratörler, politikacılar ve tasarımcıların 10 yıl süren yenilenme dönemindeki çatışmaları dört bölümden oluşan yapımda gözler önüne seriliyor. Filmin sonunun ise ayrı bir ihtişamı olduğunu söylemek gerek.

ZİYARET SAATLERİ / MUSEUM HOURS, 2012

Avusturya, ABD| DCP, Renkli, 107’ | Almanca, İngilizce

Yönetmen: Jem Kohen

Oyuncular: Mary Margaret O'Hara, Bobby Sommer, Ela Piplits

“Ziyaret Saatleri”, Viyana Sanat Tarihi Müzesi’nin sanata düşkün güvenlik görevlisi Johann ile komadaki çocukluk arkadaşını bulmak için şehre gelmiş Kanadalı turist, Ann’in hayatlarının kesişmesinin hikayesi. Ann, kısıtlı imkânlarla ilk defa geldiği bu şehrin sanat tarihi müzesinin muhteşem sanat eserleri arasında adeta kaybolmuşken, Johann’ın yardım teklifini kabul eder ve ikili birbirlerinin iç dünyalarını, şehri ve sanat eserlerini keşfe çıkar.